Informacje o osobach mających związek z gm. Kaźmierz (tzn. urodzili się tutaj lub mieszkali) i brali czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim. Artykuły powstały na podstawie materiałów zebranych i opublikowanych przez dr Sylwię Zagórską w Obserwatorze Kaźmierskim, a także na podstawie informacji zawartych na stronie http://powstancywielkopolscy.pl/. Jeśli posiadasz informacje o takich osobach ze swojej rodziny lub z grona znajomych, zadzwoń 603811891, lub napisz j.oses@op.pl.

 
 
 
 

Franciszek Ćwiertnia 1896-1941

    Urodził się 14.08.1896 roku w Sarbii, (pow. Szamotuły). Syn Antoniego i Wiktorii. W 1916 roku został powołany do armii niemieckiej i walczył na zachodnim froncie pierwszej wojny światowej. Po podpisaniu rozejmu 11.11.1918 r. wrócił do Sarbii. Od 9.01.1919 r. do 20.02.1919 r. jako ochotnik walczył w Powstaniu Wielkopolskim w szeregach Kompanii Pniewskiej w okolicach Międzychodu. Po zakończeniu walk powstańczych pozostał w czynnej służbie wojskowej. 26.03.1919 roku został przydzielony do 5 Kompanii, II Batalionu Czarnkowskiego. 1.05.1919 r. został przeniesiony do 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich, który w ramach unifikacji polskich sił zbrojnych od 7.01.1920 r. nosił nazwę: 15 Pułk Ułanów Poznańskich. W szeregach tej jednostki walczył od 1.08.1919 r. do 10.10.1920 r. w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie litewsko-białoruskim biorąc udział w bitwach pod Mińskiem i Bobrujskiem.

   9.07.1921 roku został zdemobilizowany. W 1928 r. wraz z rodziną zamieszkał w Nowej Wsi koło Kaźmierza, gdzie otrzymał 11 ha ziemi z tytułu przeprowadzonej reformy rolnej. Od 2 grudnia 1934 r. członek Związku Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 r. w Kaźmierzu. 15.05.1940 roku aresztowany przez hitlerowców jako Powstaniec Wielkopolski. Był więziony we Wronkach i w Poznaniu. Następnie został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, później do Mauthausen, gdzie zmarł 6.02.1941 r. miejsce pochówku k.l. Mauthausen. Żona Antonina z pięciorgiem dzieci została wysiedlona do Sarbii w powiecie szamotulskim. Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. wróciła z dziećmi do Nowej Wsi.

Franciszek Ćwiertnia w mundurze ułana.w mundurze ułana.

Ćwiertnia Franciszek w mundurze ułana.

Za udział w walkach o niepodległość Polski w latach 1918 - 1921 otrzymał następujące odznaczenia:

  • Krzyż Virtuti Militari kl. V. Nadany przez Wodza Naczelnego Dekretem z dnia 22.04.1921 r. nr leg. 399.
  • Krzyż Walecznych z (2 dwoma) okuciem nadany rozkazem nr 91, Dowództwa 14 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej z dnia 1.07.1921 r.
  • Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich przyznana pod nr C.526 wdn. 1.08.1922 r. na mocy rozporządzenia M.S. Wojsk, z dn. 14.05.1920 r.-4135 W.M.
  • Odznaka Pamiątkowa Frontu Litewsko-Biało ruskiego, nr 16.580-wydanadn. 20.05.1924 r.
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-192 lr. Rozkaz Bryg. Kaw. Poznań nr 21 / 29.
  • Wielkopolski Krzyż Powstańczy (pośmiertnie) zdnia31.12.1958 r. nrleg. C-75424.

Przyznane nominacje:

  • Starszy ułan - 11.01.1918 r.
  • Kapral - 20.11.1920 r.
  • Plutonowy - 21.10.1929 r.
Źródła, z których korzystano:
Książeczka wojskowa Franciszka Ćwiertni str. 1 i 8.
1. W. Próchnicki, Ziemia szamotulska w walce, cierpieniu i wolności, Szamotuły 1946.
2. Wypisy z dokumentów ZBoWiD z lat 1950 - 1990 podopiecznej Antoniny Ćwiertni, sporządzone przez Urszulę Kowzan 18.09.2005 r.
3. Akt zgonu 6.02.1941 r. Franciszka Ćwiertni w obozie Mauthausen.
4. Dyplom nr 14849 Zarządu Głównego Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 1914 -1919 wydany 2.09.1937 r. w Poznaniu.
5. Książeczka wojskowa Franciszka Ćwiertni zawierająca wpisy od 1916 r. do 21.10.1929 r. oraz legitymacje odznaczeń z lat 1921-1939.
6. Legitymacja członkowska nr 14849 Związku Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 Franciszka Ćwiertni
Pozycje nr 3 - 6 przekazała do Szkolnej Izby Pamięci Narodowej 21.08.2005 r. wnuczka Franciszka Ćwiertni - Danuta Gawendowicz z Kaźmierza.

opracowała: Urszula Kowzan